Hoe ontstaan orkanen en tornado’s en welke impact hebben ze op de Verenigde Staten? In dit artikel duiken we diep in de wereld van deze extreme weersverschijnselen. We bespreken de oorzaken, de verschillen, het verloop en de gevolgen, specifiek gericht op het vak aardrijkskunde, hoofdstuk weer en klimaat, met name weersomstandigheden in de VS. Met duidelijke uitleg en voorbeelden helpen we je deze onderwerpen te begrijpen voor je toets, of gewoon, om je kennis over dit bijzondere onderwerp uit te breiden.

Inhoudsopgave

Wat zijn Orkanen?

Een orkaan is een enorme tropische cycloon die ontstaat boven warm oceaanwater. Ze worden gekenmerkt door een oog in het centrum, omringd door een eyewall met de krachtigste winden en hevige regenval. Orkanen zijn enkele van de meest destructieve natuurverschijnselen op aarde.

• Tropische cycloon: Een roterend, georganiseerd systeem van wolken en onweer dat ontstaat boven tropische of subtropische wateren en een gesloten lagedruk circulatie heeft.
• Wind: Orkanen hebben aanhoudende winden van minstens 119 km/u (74 mph).
• Grootte: Ze kunnen honderden kilometers in diameter zijn.

Hoe ontstaat een orkaan?

De vorming van een orkaan is een complex proces, maar hier zijn de belangrijkste stappen:

1. Warm oceaanwater: Orkanen hebben warm zeewater nodig (minstens 26.5°C) als energiebron.
2. Vochtige lucht: Warme, vochtige lucht stijgt op en koelt af, waardoor water condenseert en warmte vrijkomt.
3. Lagedrukgebied: Een beginnend lagedrukgebied trekt meer lucht aan.
4. Coriolis effect: De draaiing van de aarde (Coriolis effect) zorgt ervoor dat de lucht begint te draaien.
5. Ontwikkeling: Indien de omstandigheden gunstig blijven, wordt het lagedrukgebied sterker en ontwikkelt het zich tot een tropische depressie, tropische storm en uiteindelijk een orkaan.

De Saffir-Simpson schaal

De Saffir-Simpson schaal is een 1 tot 5 schaal die de intensiteit van een orkaan aangeeft:

• Categorie 1: Winden van 119-153 km/u. Minimale schade.
• Categorie 2: Winden van 154-177 km/u. Matige schade.
• Categorie 3: Winden van 178-208 km/u. Uitgebreide schade. (Grote Orkaan)
• Categorie 4: Winden van 209-251 km/u. Extreme schade. (Grote Orkaan)
• Categorie 5: Winden van 252 km/u of hoger. Catastrofale schade. (Grote Orkaan)

Impact van Orkanen op de Verenigde Staten

Orkanen hebben verstrekkende gevolgen voor de gebieden die ze treffen. Hier zijn enkele van de belangrijkste effecten:

• Overstromingen: Hevige regenval veroorzaakt massive overstromingen.
• Stormvloeden: Verhoogde waterstanden die het land overspoelen, vooral gebieden langs de kust.
• Schade aan infrastructuur: Huizen, wegen, bruggen en elektriciteitsnetwerken worden vernield.
• Economische verliezen: Schade aan landbouw, toerisme en andere economische activiteiten.
• Verlies van levens: Soms vallen er doden en gewonden als gevolg van de storm.
• Effect op mensen: Trauma door verlies en vernieling van hun huizen en bezittingen.

Wat zijn Tornado’s?

Een tornado is een gewelddadig roterende luchtkolom die contact maakt met zowel een cumuluswolk als het aardoppervlak. Ze zijn veel kleiner dan orkanen, maar kunnen extreem krachtige winden hebben.

• Roterende luchtkolom: Een draaiende kolom lucht die zich uitstrekt van een onweerswolk naar de grond.
• Condensatie trechter: De zichtbare trechter van een tornado, gevormd door waterdamp.
• Wind: Tornado’s kunnen windsnelheden bereiken van meer dan 480 km/u (300 mph).

Hoe ontstaat een tornado?

De vorming van een tornado is afhankelijk van specifieke weersomstandigheden:

1. Onweersbui: Tornado’s ontstaan vaak uit supercell onweersbuien, die roterende opwaartse luchtstromen (mesocyclonen) hebben.
2. Windschering: Verandering van windsnelheid en -richting met de hoogte creëert een horizontale draaiing in de atmosfeer.
3. Opwaartse luchtstroom: De opwaartse luchtstroom van de onweersbui tilt de horizontale draaiing op en trekt het verticaal omhoog.
4. Ontwikkeling: Door de toenemende rotatie ontstaat een tornado, die afdaalt naar de grond.

De Enhanced Fujita Schaal

De Enhanced Fujita (EF) schaal wordt gebruikt om de intensiteit van een tornado te classificeren op basis van de veroorzaakte schade:

• EF0: Zwakke tornado (105-137 km/u). Lichte schade.
• EF1: Zwakke tornado (138-177 km/u). Matige schade.
• EF2: Sterke tornado (178-217 km/u). Aanzienlijke schade.
• EF3: Sterke tornado (218-266 km/u). Ernstige schade.
• EF4: Gewelddadige tornado (267-322 km/u). Verwoestende schade.
• EF5: Gewelddadige tornado (meer dan 322 km/u). Ongelooflijke schade.

Tornado Alley

Tornado Alley is een gebied in de centrale Verenigde Staten waar tornado’s vaak voorkomen. Het omvat staten als Texas, Oklahoma, Kansas, Nebraska, South Dakota, Iowa, Missouri, Arkansas, Louisiana, Mississippi, Alabama en Tennessee. De unieke geografische omstandigheden in dit gebied, met koude lucht uit Canada die botst met warme, vochtige lucht uit de Golf van Mexico, creëren de perfecte omstandigheden voor de vorming van supercell onweersbuien en tornado’s.

Impact van Tornado’s op de Verenigde Staten

Tornado’s kunnen snel en onverwacht toeslaan, waardoor grote schade ontstaat:

• Vernieling van gebouwen: Tornado’s veroorzaken grote schade aan gebouwen en infrastructuur.
• Puinafval: Rondslingerend puin kan letsel en schade veroorzaken.
• Verlies van levens: Tornado’s kunnen dodelijk zijn, vooral in dichtbevolkte gebieden.
• Economische schade: De kosten van herstel na een tornado kunnen enorm zijn.
• Effect op mensen: Trauma door verlies en angst.

Belangrijkste verschillen tussen Orkanen en Tornado’s

Hoewel beide extreme weersverschijnselen rampzalig kunnen zijn, zijn er belangrijke verschillen:

• Grootte: Orkanen zijn veel groter dan tornado’s.
• Duur: Orkanen kunnen dagen tot weken duren, terwijl tornado’s meestal maar enkele minuten duren.
• Vooraf te voorspellen: Orkanen zijn doorgaans beter voorspelbaar dan tornado’s.
• Ontstaan: Orkanen ontstaan boven oceanen, tornado’s aan land.
• Wind: Orkanen hebben hogere voortdurende windsnelheden over een groot gebied, terwijl tornado’s veel geconcentreerdere, extreme windsnelheden hebben.

Preventie en Maatregelen

Hoewel we deze weersverschijnselen niet kunnen voorkomen, kunnen we wel maatregelen nemen om de impact te verminderen:

• Waarschuwingssystemen: Effectieve waarschuwingssystemen kunnen mensen voldoende tijd geven om zich in veiligheid te brengen.
• Noodplannen: Het hebben van een noodplan, inclusief een noodpakket en een veilige plaats om te schuilen, is cruciaal.
• Bouwvoorschriften: Het bouwen van gebouwen die bestand zijn tegen extreme winden kan schade verminderen.
• Voorlichting: Het informeren van de bevolking over de gevaren en de juiste maatregelen kan levens redden.
• Verzekeringen: Een goede verzekering kan helpen bij het financieel herstellen na schade.

Samenvatting

Orkanen en tornado’s zijn krachtige en destructieve weersverschijnselen die een grote impact hebben op met name de Verenigde Staten. Het begrijpen van de oorzaken, de verschillen, de schaal en de gevolgen is essentieel om de risico’s te minimaliseren en je voor te bereiden op eventuele gebeurtenissen. Door goede waarschuwingssystemen, noodplannen en geschikte gebouwen kunnen de gevolgen worden verminderd, en zijn er effectieve manieren om de effecten op de mensen te minimaliseren.

Bekijk de uitlegvideo

Bekijk de andere onderwerpen uit hoofdstuk Weer en klimaat

• De elementen van het weer
• Soorten klimaten en klimaatzones
• Klimaatverandering: landdegradatie, opwarming, broeikaseffect
• Verschil in weer en klimaat Nederland en Spanje
• Klimaten, klimaatverandering, orkanen en tornado’s
• Het weer en weerselementen
• Weerselement 1: Temperatuur
• Weerselement 2: Neerslag
• Weerselement 3: Luchtdruk
• Weerselement 4: Wind
• Weerselement 5: Bewolking
• Klimaatfactoren
• Soorten klimaten
• Klimaatgrafiek
• Vegetatiezones
• Irrigatie en drainage
• Landdegradatie
• Klimaatverandering
• Klimaat in Nederland
• Klimaat in de VS
• Klimaatverandering in de VS