Hoe is de welvaart in een land verdeeld? In dit artikel duiken we diep in de Lorenz-curve, een krachtig instrument om economische ongelijkheid te visualiseren en te analyseren. We onderzoeken niet alleen wat de Lorenz-curve is, maar ook hoe deze gebruikt wordt om de effecten van herverdelingsbeleid te beoordelen. Met duidelijke definities, praktische uitleg en voorbeelden helpen we je dit belangrijke concept in het vak Economie te begrijpen.

Inhoudsopgave

• Wat is de Lorenz-curve?
• Hoe lees je een Lorenz-curve?
• De Gini-coëfficiënt: Een maat voor ongelijkheid
• Hoe de Gini-coëfficiënt te berekenen
• De Lorenz-curve in de praktijk: Voorbeelden en toepassingen
• Beperkingen van de Lorenz-curve
• Ongelijkheid en Herverdeling
• Conclusie

Wat is de Lorenz-curve?

De Lorenz-curve is een grafische weergave van de inkomens- of vermogensverdeling in een samenleving. Het is een essentieel hulpmiddel binnen de economie om te analyseren hoe gelijkmatig of ongelijkmatig de welvaart verdeeld is. De curve werd in 1905 ontwikkeld door de Amerikaanse econoom Max O. Lorenz.

• Definitie: Een grafiek die de cumulatieve verdeling van inkomen of vermogen tegenover de cumulatieve populatie weergeeft.
• Doel: Het visualiseren en kwantificeren van de mate van ongelijkheid in een samenleving.

De lijn van perfecte gelijkheid

Voordat we dieper ingaan op de Lorenz-curve zelf, is het belangrijk om de “lijn van perfecte gelijkheid” te begrijpen. Dit is een diagonale lijn (45-graden lijn) in de grafiek. Deze lijn vertegenwoordigt een situatie waarin elk percentage van de bevolking hetzelfde percentage van het totale inkomen of vermogen bezit. Bijvoorbeeld: 10% van de bevolking bezit 10% van het totale inkomen, 50% van de bevolking bezit 50% van het totale inkomen, enzovoort. In de realiteit bestaat perfecte gelijkheid zelden tot nooit.

Hoe lees je een Lorenz-curve?

De Lorenz-curve wordt getekend in een grafiek met de volgende assen:

• X-as: Cumulatief percentage van de bevolking (van arm naar rijk geordend).
• Y-as: Cumulatief percentage van het totale inkomen of vermogen.

De Lorenz-curve begint altijd in de oorsprong (0,0) en eindigt in het punt (100,100). De vorm van de curve geeft een indicatie van de mate van ongelijkheid:

• Hoe verder de curve van de lijn van perfecte gelijkheid af ligt, hoe groter de ongelijkheid.
• Hoe dichter de curve bij de lijn van perfecte gelijkheid ligt, hoe kleiner de ongelijkheid.

Stel je voor dat de Lorenz-curve dicht bij de X-as ligt. Dit betekent dat een groot deel van de bevolking maar een klein deel van het totale inkomen bezit, terwijl een klein deel van de bevolking het grootste deel van het inkomen bezit. Dit duidt dus op een hoge mate van ongelijkheid.

De Gini-coëfficiënt: Een maat voor ongelijkheid

De Gini-coëfficiënt is een numerieke maat die is afgeleid van de Lorenz-curve en de mate van inkomens- of vermogensongelijkheid in een samenleving kwantificeert. Het is een getal tussen 0 en 1 (of 0% en 100%).

• 0 (of 0%): Perfecte gelijkheid (iedereen heeft hetzelfde inkomen of vermogen).
• 1 (of 100%): Perfecte ongelijkheid (één persoon heeft al het inkomen of vermogen, en de rest heeft niets).

Hoe hoger de Gini-coëfficiënt, hoe groter de ongelijkheid. Een Gini-coëfficiënt van 0.4 wordt over het algemeen beschouwd als een indicatie van significante ongelijkheid.

Hoe de Gini-coëfficiënt te berekenen

De Gini-coëfficiënt wordt berekend als de oppervlakte tussen de lijn van perfecte gelijkheid en de Lorenz-curve, gedeeld door de totale oppervlakte onder de lijn van perfecte gelijkheid.

Formule: Gini = A / (A + B)

• A = Oppervlakte tussen de lijn van perfecte gelijkheid en de Lorenz-curve.
• B = Oppervlakte onder de Lorenz-curve.

Omdat de oppervlakte onder de lijn van perfecte gelijkheid altijd 0.5 is (de helft van het vierkant), kan de formule ook worden vereenvoudigd tot: Gini = 2 * A

In de praktijk wordt de Gini-coëfficiënt vaak berekend met behulp van statistische software of tabellen die de oppervlakte A benaderen. Er zijn verschillende methoden om de oppervlakte onder de Lorenz-curve te schatten, zoals de trapezoïde regel.

De Lorenz-curve in de praktijk: Voorbeelden en toepassingen

De Lorenz-curve en de Gini-coëfficiënt worden in verschillende contexten gebruikt:

• Economie: Het analyseren van de inkomensverdeling en de effecten van economisch beleid.
• Sociologie: Het bestuderen van sociale ongelijkheid en de impact ervan op verschillende groepen in de samenleving.
• Politiek: Het beoordelen van de rechtvaardigheid van belastingstelsels en sociale voorzieningen.
• Internationale vergelijkingen: Het vergelijken van de mate van ongelijkheid tussen verschillende landen.

Voorbeelden:

• Vergelijking van twee landen: Land A heeft een Lorenz-curve die verder van de lijn van perfecte gelijkheid af ligt dan Land B. Dit betekent dat de inkomensverdeling in Land A ongelijker is dan in Land B. De Gini-coëfficiënt van Land A zal hoger zijn dan die van Land B.
• Effect van belastinghervorming: Een overheid voert een belastinghervorming door die gericht is op herverdeling. Voor en na de hervorming wordt een Lorenz-curve opgesteld. Als de Lorenz-curve na de hervorming dichter bij de lijn van perfecte gelijkheid ligt, is de hervorming succesvol geweest in het verminderen van de ongelijkheid.

Beperkingen van de Lorenz-curve

Hoewel de Lorenz-curve een waardevol instrument is, heeft het ook enkele beperkingen:

• Geeft geen informatie over de absolute inkomensniveaus: Een Lorenz-curve kan twee landen met verschillende gemiddelde inkomens toch hetzelfde niveau van ongelijkheid laten zien.
• Kan leiden tot ambigue vergelijkingen: Als twee Lorenz-curven elkaar kruisen, is het niet direct duidelijk welk land een hogere ongelijkheid heeft. De Gini-coëfficiënt kan helpen, maar deze geeft slechts één getal en negeert de specifieke vorm van de curves.
• Houdt geen rekening met de oorzaken van de ongelijkheid: De Lorenz-curve vertelt ons alleen dat er ongelijkheid is, maar niet waarom. Factoren zoals opleiding, leeftijd, ervaring en erfenissen worden niet weergegeven.
• Data-afhankelijkheid: De nauwkeurigheid van de Lorenz-curve is afhankelijk van de kwaliteit en betrouwbaarheid van de gebruikte data.

Ongelijkheid en Herverdeling

De Lorenz-curve en de Gini-coëfficiënt zijn belangrijke instrumenten om de effecten van herverdelingsbeleid te meten. Overheden proberen vaak ongelijkheid te verminderen door middel van:

• Progressieve belastingen: Hogere inkomens worden belast met een hoger percentage.
• Sociale zekerheid: Uitkeringen aan mensen met een laag inkomen of die werkloos zijn.
• Subsidies: Financiële steun voor bijvoorbeeld huisvesting, gezondheidszorg of onderwijs.

Door voor en na de implementatie van dergelijk beleid een Lorenz-curve op te stellen, kan de effectiviteit van het beleid worden geëvalueerd. Een verschuiving van de Lorenz-curve naar de lijn van perfecte gelijkheid duidt op een succesvolle herverdeling.

Conclusie

De Lorenz-curve is een krachtig hulpmiddel om economische ongelijkheid te visualiseren en te kwantificeren. Samen met de Gini-coëfficiënt biedt het waardevolle inzichten in de inkomens- en vermogensverdeling in een samenleving. Hoewel het enkele beperkingen kent, is het een essentieel instrument voor economen, sociologen en beleidsmakers die streven naar een eerlijkere verdeling van de welvaart.

• De Lorenz-curve geeft een grafisch overzicht van de verdeling van inkomen of vermogen.
• De Gini-coëfficiënt kwantificeert de mate van ongelijkheid op een schaal van 0 tot 1.
• De Lorenz-curve kan worden gebruikt om beleid te evalueren dat gericht is op herverdeling.

Bekijk de uitlegvideo

Bekijk de andere onderwerpen uit hoofdstuk Welvaart en groei

• Het berekenen van het BBP
• Monetaire en reële kringloop
• Nationale rekeningen
• Betalingsbalans
• BBP als beperkte maatstaf
• Structurele groei
• Internationale betrekkingen
• Rol van de overheid
• Het belastingstelsel en belastingtarieven
• Inkomstenbelasting berekenen
• Ongelijkheid en herverdeling
• Arbeidsmarkt en werkloosheid
• Structurele groei (productiefunctie)
• Structuurbeleid – Kapitaal en Arbeid
• Structuurbeleid – Factorproductiviteit
• Inkomen, welvaart en welzijn
• Het belastingsstelsel en belastingtarieven