Hoe bepalen we de structuren van moleculen en de verdeling van ladingen daarbinnen? In dit artikel duiken we in de wereld van Lewisstructuren, formele ladingen en partiële ladingen—fundamentele concepten in de chemie die essentieel zijn voor het begrijpen van moleculaire eigenschappen en reactiviteit. Met heldere uitleg, stapsgewijze instructies en concrete voorbeelden helpen we je deze complexe materie te doorgronden, of je nu studeert voor een tentamen chemie of gewoon je kennis wilt verdiepen.

Inhoudsopgave

• Wat zijn Lewisstructuren?
• Lewisstructuren tekenen: Stap voor stap
• Formele lading: Uitleg en berekening
• Toepassingen van formele lading
• Partiële lading: Uitleg en polariteit
• Verschil tussen formele en partiële lading
• Lewisstructuren, formele en partiële lading: Voorbeelden
• Conclusie

Wat zijn Lewisstructuren?

Lewisstructuren (ook wel Lewis-puntstructuren genoemd) zijn diagrammen die de binding tussen atomen van een molecuul weergeven, evenals eventuele vrije elektronenparen die aanwezig zijn. Ze helpen ons om de structuur van moleculen te visualiseren en te begrijpen hoe atomen zich met elkaar verbinden.

• Doel: De valentie-elektronen van atomen in een molecuul weergeven en zo de bindingen en vrije elektronenparen laten zien.
• Onderdelen:
  • Atomen: Weergegeven als chemische symbolen (bijv. H, C, O).
  • Bindingen: Weergegeven als lijnen tussen atomen (enkelvoudige, dubbele of drievoudige bindingen).
  • Vrije elektronenparen: Weergegeven als stippen rondom atomen.

Lewisstructuren tekenen: Stap voor stap

Het tekenen van Lewisstructuren vereist een systematische aanpak. Volg deze stappen:

1. Tel het totale aantal valentie-elektronen: Tel de valentie-elektronen van alle atomen in het molecuul bij elkaar op.
2. Bepaal het centrale atoom: Het minst elektronegatieve atoom is meestal het centrale atoom (waterstof is nooit het centrale atoom).
3. Teken een skeletstructuur: Plaats het centrale atoom in het midden en verbind alle andere atomen eraan met enkelvoudige bindingen.
4. Verdeel de resterende valentie-elektronen: Vul eerst de octetten van de buitenste atomen (behalve waterstof, die een duet nodig heeft) aan met vrije elektronenparen. Verdeel vervolgens de resterende elektronen om het octet van het centrale atoom te vervullen.
5. Vorm meervoudige bindingen: Als het centrale atoom geen octet heeft, verplaats dan vrije elektronenparen van de buitenste atomen naar het centrale atoom om dubbele of drievoudige bindingen te vormen.
6. Controleer de structuur: Controleer of alle atomen (behalve waterstof) een octet hebben, en of het totale aantal elektronen overeenkomt met stap 1.

Formele lading: Uitleg en berekening

Formele lading is een concept dat gebruikt wordt om te bepalen welke Lewisstructuur het meest stabiel is. Het is de hypothetische lading die een atoom zou hebben als alle bindingselektronen gelijkelijk tussen de atomen verdeeld zouden worden.

* **Definitie:** Formele lading = (aantal valentie-elektronen van vrij atoom) – (aantal vrije elektronen) – (1/2 * aantal bindingselektronen)
* **Formule:** FL = V – N – (B/2)
* FL = Formele lading
* V = Aantal valentie-elektronen van het atoom (in zijn neutrale toestand)
* N = Aantal niet-bindende elektronen (vrije elektronenparen)
* B = Aantal bindende elektronen (in bindingen)

Toepassingen van formele lading

Formele ladingen helpen bij het kiezen van de meest plausibele Lewisstructuur:

* **Streef naar minimale formele ladingen:** Structuren met lagere formele ladingen op alle atomen zijn stabieler.
* **Negatieve formele lading op het meest elektronegatieve atoom:** De negatieve formele lading moet bij voorkeur op het meest elektronegatieve atoom zitten.
* **Vermijd grote ladingen:** Structuren met grote positieve of negatieve formele ladingen zijn minder waarschijnlijk.

Partiële lading: Uitleg en polariteit

Partiële ladingen (δ+ en δ-) beschrijven de ongelijke verdeling van elektronen in een molecuul als gevolg van verschillen in elektronegativiteit tussen atomen. Het geeft aan hoe de elektronendichtheid werkelijk verdeeld is, in tegenstelling tot de formele lading die enkel een hulpmiddel is.

* **Definitie:** De kleine positieve (δ+) of negatieve (δ-) ladingen op atomen in een molecuul veroorzaakt door polariteit van bindingen.
* **Oorzaak:** Verschil in elektronegativiteit tussen gebonden atomen.
* **Polariteit:** Een molecuul met een ongelijke verdeling van ladingen is een polair molecuul. Een molecuul met een gelijke verdeling van ladingen is een apolair molecuul.

Verschil tussen formele en partiële lading

Het is cruciaal om het verschil te begrijpen tussen formele en partiële ladingen:

* **Formele lading:** Een boekhoudkundig hulpmiddel om de meest waarschijnlijke Lewisstructuur te bepalen. Het is een hypothetische lading die zou ontstaan als alle bindingselektronen gelijkelijk verdeeld zouden worden.
* **Partiële lading:** Een weergave van de werkelijke verdeling van lading in een molecuul als gevolg van verschil in elektronegativiteit.

Met andere woorden: de formele lading is een *theoretische* berekening, terwijl de partiële lading een *daadwerkelijke* indicatie is van de ladingverdeling.

Lewisstructuren, formele en partiële lading: Voorbeelden

Laten we enkele voorbeelden bekijken om deze concepten te illustreren:

• Water (H₂O):
  • Lewisstructuur: Zuurstof is het centrale atoom, verbonden met twee waterstofatomen. Zuurstof heeft twee vrije elektronenparen.
  • Partiële lading: Zuurstof is meer elektronegatief dan waterstof, dus zuurstof heeft een partiële negatieve lading (δ-) en waterstofatomen hebben partiële positieve ladingen (δ+).
  • Formele lading: Alle atomen hebben een formele lading van 0.
• Koolstofdioxide (CO₂):
  • Lewisstructuur: Koolstof is het centrale atoom, verbonden met twee zuurstofatomen via dubbele bindingen.
  • Partiële lading: Zuurstof is meer elektronegatief dan koolstof, dus zuurstofatomen hebben partiële negatieve ladingen (δ-) en koolstof heeft een partiële positieve lading (δ+). Het molecuul is echter apolair door de symmetrische structuur.
  • Formele lading: Alle atomen hebben een formele lading van 0.
• Nitraat-ion (NO₃^–):
  • Lewisstructuur: Stikstof in het midden, gebonden aan 3 zuurstofatomen. Eén zuurstof is via een dubbele binding gebonden, de andere twee met een enkele.
  • Partiële lading: Zuurstof is meer elektronegatief dan stikstof, dus de zuurstofatomen hebben gedeeltelijke negatieve ladingen.
  • Formele lading: De zuurstofatomen die enkelvoudig gebonden zijn hebben een formele lading van -1, de stikstof heeft +1 en de zuurstof met de dubbele binding heeft een formele lading van 0. De som van de formele ladingen is -1, overeenkomstig met de lading van het ion.

Conclusie

Lewisstructuren, formele ladingen en partiële ladingen zijn essentiële instrumenten voor het begrijpen van moleculaire structuren en eigenschappen. Door deze concepten te beheersen, krijg je een dieper inzicht in chemische bindingen, polariteit en reactiviteit van moleculen.

• Lewisstructuren visualiseren de bindingen en vrije elektronenparen.
• Formele ladingen helpen de meest stabiele Lewisstructuur te bepalen.
• Partiële ladingen geven een beeld van de werkelijke ladingverdeling in een molecuul.
• Het verschil in elektronegativiteit tussen atomen resulteert in partiële ladingen en, als gevolg daarvan, moleculaire polariteit.

Met deze kennis ben je goed voorbereid om verder te gaan in je studie chemie en complexe chemische processen beter te begrijpen.

Bekijk de uitlegvideo

Bekijk de andere onderwerpen uit hoofdstuk Kennis van stoffen en materialen

• Zoutformules
• Molariteit van oplossingen
• Atoommodellen
• Molecuul- en structuurformules
• Stoffen en mengsels
• Van der Waalsbinding
• Chemische bindingen
• Bindingen, structuren en eigenschappen
• Hard water
• Neerslagreacties (1)
• Neerslagreacties (2)
• Mesomere grensstructuren
• VSEPR en dipool